Ad van der Steur, Leendert Bolle, Jaap Gidding, Henk Chabot G. J. de Jonghmonument (1935)

Gerrit Johannes de Jongh (1845-1917) speelde een sleutelrol bij de explosieve groei van de Rotterdamse haven op de drempel van de 19e en 20e eeuw. Hij trad aan als directeur van Gemeentewerken Rotterdam in 1879, het jaar dat de Rotterdamse haven in financiële rouw gedompeld was door de manipulaties van Lodewijk Pincoffs. De Jongh nam de draad snel weer op en zorgde onder andere voor de aanleg van de Rijnhaven, Maashaven en Waalhaven, waarmee Rotterdam tot 1950 vooruit kon. Op de dag na zijn dood, op de eerste februari 1917, nam de gemeenteraad met aller instemming het besluit zijn nagedachtenis door een blijvend teken te eren, ook al had De Jongh zichzelf reeds een gedenkteken in zijn havenaanleg gesticht. Er werd vanaf dat moment negen jaar gediscussieerd over het gedenkteken en het zou nog eens negen jaar duren, voordat dit monument onthuld werd. De gemeente zou het namelijk zelf financieren (een unicum), als huldebetoon aan een geniaal burger. Maar de financiering werd wel een probleem en ook de uitvoering kwam niet van de grond. Voor de directeur van de Steenkolen Handelsvereeniging, de puissant rijke ondernemer D.G. van Beuningen, bestonden er op dit punt geen twijfels. Uiteindelijk betaalde hij de rekening voor het monument dat als afsluiting van de tuin achter het nieuwe Museum Boijmans een plaats kreeg. De architect van het museum, Ad van der Steur, tekende ook voor het ontwerp van het monument. Doordat bijvoorbeeld dezelfde rode baksteen gebruikt is die ook in het museum is toegepast, vormt het een ensemble met het museum.
Het G.J. de Jonghmonument is een klassieke ordening van een terras kijkend op de tuin met een beschuttende halfronde muur in de rug. Er is een zitelement met uitkijk op het water. Van der Steur ontwierp de twaalf meter hoge naald van Scandinavisch graniet, de borstwering van Duitse zandsteen en Hollandse handvormbaksteen, en de lijnen langs de vijver. Leendert Bolle maakte de bronzen plaquette met beeltenis van Gerrit Johannes de Jongh en het bronzen hekwerk met verhalende episoden over het dagelijks bedrijf van Gemeentewerken, waarin figuren verbeeld zijn waar de directeur veel in aanraking mee kwam – van de grondwerker tot de wethouder toe. Henk Chabot ontwierp de inscriptie op de drie binnenste panelen van de halfronde natuurstenen muur, die het geheel omsluit. Chabot kreeg in 1936, een jaar na de onthulling, de opdracht om de groei van de haven en de stad tussen 1879 en 1910 te verbeelden in deze inscriptie. Maar wat De Jongh voor Rotterdam heeft betekend, werd het mooist verbeeld in het mozaïek gemaakt door Jaap Gidding, dat kleurig vertelt van de groei van haven en stad en van de grote lijnen die De Jongh voor de toekomst had getrokken.
Eén dag voor de opening van het museum, op 5 juli 1935, droeg Van Beuningen (zijn naam en collectie werden in 1958 aan het museum verbonden) het monument over aan de gemeente. De Duitse bezetting, die in onze stad niets ontzag, liet ook het gedenkteken voor De Jongh niet ongemoeid en moest daarom uit voorzorg worden gesloopt. De afbraak werd gelukkig overgelaten aan voorzichtige handen, die het werk in delen behoedzaam in veiligheid brachten. Daaraan was het te danken, dat het G.J. de Jonghmonument na de bevrijding weer hersteld kon worden.
Dit werk vormt samen met het Stieltjesmonument, Calandmonument en Vierkant eiland in de plas een collectie waterstaatkundige werken in Rotterdam.