Kleinpolderplein – museum voor verweesde beelden (2012)

Het Kleinpolderplein (1968) is het grootste verkeersknooppunt van Nederland. De verwachting is dat het binnen tien jaar autoluw wordt. Daarom is er in 2011 door CBK Rotterdam en Observatorium een begin gemaakt van een beeldenpark onder de fly-overs. In een raster zijn 15 zwarte sokkels geplaatst, die gevuld worden met verweesde beelden; dat zijn kunstwerken die elders in de stad om een of andere reden ‘over zijn’ of ‘weg moeten’. Het ontwerp voor het museum voor verweesde beelden is gedaan door Diekman Landschapsarchitecten.

In het najaar van 2012 zijn er drie kunstwerken geplaatst:
– Een buste van Bernard Diamant (1872-1936) van Han Rehm. Bernard Diamant was musicus, dirigent en directeur van de Koninklijke Christelijke Oratorium Vereeniging Excelsior. De buste werd op 31 januari 1938 oorspronkelijk in de Doelen geplaatst. Het was een eerbetoon aan een groot Rotterdams talent. Kunstenaar Han Rehm (Rotterdam, 1908 – 1970) maakte onder meer het beroemde beeld De lastdrager, in 1950 geplaatst aan de Hillelaan en later verplaatst naar de Waalhaven.
– Sculptuur van kunstenaar Ru de Gier (Rotterdam, 1921 – 2004), waarvan de titel en herkomst onbekend is. Een typerende wederopbouwvoorstelling. Waarschijnlijk gemaakt voor een inmiddels gesloopte basisschool in het kader van de percentageregeling voor beeldende kunst, circa 1963. De Gier was een specialist in dit genre.
– Kunstwerk zonder titel van Wim van der Horst (1949) en George Degenhart (1936) bestaande uit tien roestvrijstalen elementen. Oorspronkelijk geplaatst in 1989 op het Ammersooiseplein in het kader van de stadsvernieuwing van de Agniesebuurt. In 1994 werden de elementen verplaatst naar het Benthemplein. In 2012 werd dit plein heringericht en werd CBK Rotterdam benaderd voor herplaatsing van de ‘banken’.

In 2015 werd het Zonnehoofd van Carel Kneulman op het Kleinpolderplein geplaatst. Kneulman (1915-2008) was een experimentele beeldhouwer en vooral bekend van het beeld Het lieverdje (1960) in Amsterdam, het trefpunt van de Provo’s. Het wandreliëf Bloeiende feestvreugde (1955) op de voormalige Thalia bioscoop aan de Kruiskade is ook van zijn hand. Het expressieve Zonnehoofd (1963) is een platte bronsplastiek van 2 meter hoog en stond voorheen op een schoolplein. December 2019 is het Zonnehoofd voor vijf jaar uitgeleend aan gemeente Amsterdam en Vereniging Wonen Willemspark. Het beeld staat tijdelijk in het plantsoen van het Emmaplein tussen andere kunstwerken van kunstenaarscollectief Groep A’dam.

In 2016 werden er wederom twee werken aan het beeldenpark toegevoegd. Het werk Verschuivingen bestaat uit vijf roestvrijstalen platen, die werden teruggevonden in een depot. Deze platen maakten onderdeel uit van de tien banken van Van der Horst en Degenhart, die al in 2012 op het beeldenpark geplaatst waren. Zodoende is het kunstwerk weer in zijn geheel te zien. Ook is er een roestvrijstalen toren met daar bovenop een duif geplaatst, afkomstig uit de Heemkerkschool in Feijenoord. Kunstenaar en jaartal van dit werk zijn onbekend.

Op 29 september 2018 werden er vijf werken onthuld op het Kleinpolderplein:
–  Sculptuur Twee knielende figuren (1975) van kunstenaar Leo van Oudheusden. Van Oudheusden (1946) geldt als dé kunstenaar van Rozenburg, het dorp waar hij werd geboren. Zijn bekendste werk is de gekleurde tegelwand ‘Water’, die hij in de jaren 1970 maakte in zwembad De Zeehond te Rozenburg. Duizenden kinderen en volwassenen raakten zo vertrouwd met zijn werk. De kunstenaar maakte ook een reeks sculpturen voor Rozenburg. Vooral de mensfiguur had zijn belangstelling. Hij richtte zich daarbij op elementaire menselijke emoties als liefde, sympathie en gevoel voor gemeenschap. Het beeld Twee knielende figuren werd oorspronkelijk gemaakt voor het park nabij opvangschool De Zeemeeuw. Later verhuisde het beeld naar de Laan van Nieuw Blankenburg. Pogingen tot diefstal noopten Rozenburg echter tot opslag van de sculptuur. In 2018 werd dit werk opgenomen in de museumzaal van het Kleinpolderplein. December 2021 is het werk verwijderd. Het wordt teruggeplaatst in Rozenburg.
–  Dubbele paardenfiguren (1964) van de Rotterdamse beeldhouwer Martin Slappendel (1930). Hij maakte veel werk in opdracht van gemeenten en schoolbesturen. Ook in Rotterdam. Voor basisschool Samsam aan de Molièreweg maakte hij de speelse, bronzen sculptuur Carrousel (1965). Een jaar eerder ontwierp Slappendel tijdens de bouw van de Petrus Datheenschool in IJsselmonde het markante beeld Dubbele paardenfiguren (dat in de volksmond ook wel ‘Ruiters’ werd genoemd). Zijn beelden lijken op het eerste oog plat en tweedimensionaal, maar getuigen toch van een sterke dynamiek. Er worden associaties opgeroepen met oude volkskunst, met de middeleeuwen wellicht, of met sprookjes en kinderboeken. Als sculptuur is Dubbele paardenfiguren bij uitstek geschikt voor kinderen. Het beeld werd helaas slachtoffer van de renovatie van het schoolplein.
–  Tommy Ladnier Blues (1968) van Pim van Moorsel (1932), die in de jaren 1950 in Den Haag studeerde bij de befaamde kunstenaar Albert Termote. Beeldhouwer en industrieel ontwerper Van Moorsel ontwierp deze musicerende figuren in het kader van de bouw van basisschool De Kemphaan in Rozenburg. Het beeld is een ode aan de trompettist Thomas James (‘Tommy’) Ladnier (1900-1939). Deze jazzlegende speelde met Ma Rainey, King Oliver, Fletcher Henderson en Sidney Bechet. Dat het beeld bij een basisschool werd gerealiseerd doet vermoeden dat Van Moorsel muziekonderwijs hoog in het vaandel droeg. Tijdens de revitalisering van Rozenburg verdween het beeld naar een opslagloods. In 2018 werd het werk aan de vergetelheid onttrokken en geplaatst in de museumzaal van het Kleinpolderlein. December 2021 is het werk verwijderd en het wordt teruggeplaatst in Rozenburg.
–  Vogelvlucht (1960) gemaakt door Gust Romijn. Romijn (1922-2010) behoort tot de bekendste en meest flamboyante kunstenaars van het naoorlogse Rotterdam. In 2016 werd er in Charlois zelfs een brug naar hem vernoemd (deze voetgangersbrug naar de Waalhaven bevindt zich vlak bij zijn voormalige boerderij annex atelier). Als beeldhouwer, graficus en schilder exposeerde hij in binnen- en buitenland. Hij kreeg internationale onderscheidingen, nam deel aan de Wereldtentoonstelling in Brussel (1958) en maakte een tiental sculpturen voor de openbare ruimte van Rotterdam. Zijn bekendste werken zijn De dobber in IJsselmonde en de Schietschijf op Katendrecht. Romijn experimenteerde met tal van materialen. Deze metaalplastiek werd in 1960 aangekocht door de Rotterdamse Kunststichting. Het werk werd echter nooit getoond in de openbare ruimte. Dankzij de inspanningen van de Werkgemeenschap Kleinpolder wordt Vogelvlucht voor het eerst getoond aan het publiek.
– De letters E.A.L.A. (1979) zijn gegraveerd in het vijfde werk, maar maker, titel en herkomst van het werk zijn onbekend.

November 2019 werden er twee werken uit het Project Polderlaan (1999) op het Kleinpolderplein geplaatst. Wegens herinrichting van de Polderlaan in Feijenoord moesten deze zeer beschadigde kunstwerken wijken. In overleg met kunstenaar Joe Cillen (1945) zijn twee van de zes koeien gespaard gebleven en prachtig opgeknapt. De koeienrassen Red Sindhi Zeboe en Aden Zeboe staan nu onder de fly-overs in het beeldenpark. Voor meer informatie Stichting Werkgemeenschap Kleinpolder.