Anne-Mercedes Langhorst, Han Goan Lim Ode aan Tuschinski – Ode aan de stad (2023)

Op dinsdag 5 september 2023 vond de onthulling plaats van Ode aan Tuschinski – Ode aan de stad, een gedenkteken voor Abraham Tuschinski. Deze bioscoopmagnaat opende zijn eerste bioscoop in 1911 in Rotterdam. In de jaren daarna speelde hij een belangrijke rol in het culturele leven van de stad. Ode aan Tuschinski – Ode aan de stad is een initiatief van beeldend kunstenaar Anne-Mercedes Langhorst en kwam tot stand in samenwerking met beeldend kunstenaar Han Goan Lim. Het kunstwerk, dat is uitgevoerd door de firma Zuliani, is geplaatst op het plein voor de Hogeschool Rotterdam, dat grenst aan de nieuwe wijk Little C.
De Joods-Poolse Abraham Tuschinski (Brzeziny, Polen, 1886 – Auschwitz, Polen, 1942) was een belangrijke figuur in het vooroorlogse Rotterdam. Hoewel hij als Oost-Europese emigrant aanvankelijk van plan was om via Rotterdam naar de Verenigde Staten te vertrekken, ging hij in de havenstad aan de slag als vestenmaker. In 1911 opende hij de eerste van zijn vier bioscopen: Thalia. Twee jaar later nam hij Cinema Royal over van Jean Desmet, en daarna volgden nog Scala en Olympia. In 1921 opende hij het wereldberoemde Theater Tuschinski in Amsterdam. In 1923 kwam daar nog een Rotterdamse bioscoop bij, het Grand Theatre aan de Pompenburgsingel. Tijdens het bombardement op 14 mei 1940 verloor hij in één klap al zijn bioscopen in Rotterdam. Op 1 juli 1942 werd hij samen met zijn vrouw Mariem Ehrlich opgepakt en naar Westerbork gebracht, waarna hij werd gedeporteerd naar Auschwitz en nog datzelfde jaar door de nazi’s werd vermoord.
Het kunstwerk is gebaseerd op het interieur van het Grand Theatre en heeft de vorm van een podium. Daarmee is het werk niet alleen een gedenkteken, maar ook een uitnodiging om te gebruiken als plek voor creativiteit en inspiratie. Op de rand van het podium is de tekst ‘Niets is onmogelijk!’ aangebracht, het levensmotto van Tuschinski waarmee hij aanspoorde om vooral groots te blijven dromen. Ook draagt de tekst het bewustzijn over de Tweede Wereldoorlog met zich mee; dat wat men niet voor mogelijk hield toch gebeurde. In de context van het heden kan de recente geschiedenis een herdenking zijn aan de Tweede Wereldoorlog. Ode aan Tuschinski – Ode aan de stad is geplaatst bij Little C, waar een aantal straten vernoemd zijn naar Joodse filmondernemers, en dicht bij de Rochussenstraat waar veel sporen van zijn leven liggen.

Ode aan Tuschinski – Ode aan de stad kwam tot stand dankzij een particulier initiatief van beeldend kunstenaar Anne-Mercedes Langhorst dat is ondersteund door Stichting Tuschinski Rotterdam. Zij vond het onbegrijpelijk dat vrijwel niets in Rotterdam nog aan Abraham Tuschinski deed herinneren en besloot een kunstwerk voor hem te ontwerpen. Haar schetsen en vooronderzoek werden ontwikkeld tot een gedenkteken op basis van een samenwerking met beeldend kunstenaar Han Goan Lim. BKOR trad op als adviseur en droeg bij aan de kunstenaarshonoraria. In de dagen na de onthulling vond het Tuschinskifestival plaats in het Tuschinskipark, Little C en Coolhaven.