Raamvertellingen I (2009) Sarianne Breuker & Anuli Croon & Stang & Milou van Ham & Ben Zegers

foto Scagliola Brakkee
Over het kunstwerk

In de jaren ’50 van de vorige eeuw was de toen nieuwe woonwijk Pendrecht, in Rotterdam Zuid, een toonbeeld van modern bouwen. Bussen vol mensen uit binnen- en buitenland kwamen kijken hoe ingenieus deze wijk was ontworpen door Lotte Stam-Beese, een architect die haar Bauhaustraditie met nieuwe artistieke én sociologische inzichten combineerde. Die ontwerpgeschiedenis van Pendrecht is verteld middels 56 glasappliqué-ramen, ontworpen door zes kunstenaars. Dit kunstproject, genaamd Raamvertellingen, is een initiatief van Van Schagen Architecten, Woonstad Rotterdam en CBK Rotterdam. Zestig jaar na aanvang van de wederopbouw van Rotterdam, is de bouwactiviteit in de stad groter dan rond 1950. Vooral aan de zuidkant van de Maas zijn verpauperde stadsdelen opnieuw ingericht. Woonstad Rotterdam gaf opdracht aan Van Schagen Architecten voor renovatie van een deel van Pendrecht. De gebouwen en plattegrond zijn destijds gebouwd volgens moderne idealen van ruimte, stempels, schaal en ritme.
Lotte Stam-Beese was geschoold in het moderne bouwen. Deze Poolse architect, van origine stoffenwever, werkte na haar tijd in het Bauhaus in het voormalige Tsjecho-Slowakije waar het Moderne Bouwen opkwam, in Berlijn, Moskou, en tal van andere steden, maar zou vanaf 1946 in Rotterdam blijven. Rotterdam werd haar pièce de resistance. En daarbinnen werd Pendrecht haar mooiste prestatie. Met weinig geld maar volop idealen ging Stam-Beese aan de slag. Ze ontwierp een stadswijk volgens een principe van ‘stempels’: een zich herhalende rechthoek van verschillende soorten woningen en groen. Die gelaagdheid was volgens haarzelf een resultaat van haar bouwen in de Sovjet-Unie, maar is duidelijk ook gerelateerd aan de modernismen, die zowel in het Interbellum als na de oorlog gevierd werden. Ruimte was een metafoor voor vrijheid en een beeldend principe – voor architecten, ontwerpers en beeldend kunstenaars. Abstractie was een metafoor voor het overstijgen van het persoonlijke, het streven naar de gulden snede.
Van Schagen Architecten verdiepten zich in deze unieke ontwerpgeschiedenis en benaderde CBK Rotterdam voor een kunstopdracht. Om duidelijk te maken hoe het artistiek gedachtegoed uit de beeldende kunsten het plan voor Pendrecht heeft gevormd, met een vitale schoonheid die door de herstructurering benadrukt wordt, is besloten beeldende kunst in te brengen in de wijk. Het CBK vroeg zes beeldend kunstenaars om Pendrechts modernisme te vertalen in glasappliqué-ramen. Onder regie van Olphaert den Otter werkten Sarianne Breuker, Anuli Croon, Stang Gubbels, Milou van Ham en Ben Zegers aan ontwerpen voor de ramen. Monumentale na-oorlogse kunst, zoals glasappliqué, bezong samen met de architectuur het toekomstgeloof van de wederopbouw. Daartoe hebben de kunstenaars in dit project aspecten uitgelicht, die kenmerkend zijn voor Stam-Beeses filosofie, zoals groenvoorziening, stempels, de mens en abstracte schoonheid. De ruim vijftig ramen die dit opleverde, werden geplaatst in de portieken van de woningen aan Melissantstraat en Middelharnisstraat. Oorspronkelijk waren dit 224 sociale huurwoningen, maar ze zijn samengevoegd tot 112 ruime sociale huur- en koopwoningen.

lees meer
Over Sarianne Breuker

Sarianne Breuker (Grijpskerk, 1960) studeerde aan de Minerva kunstacademie in Groningen, waar zij naderhand ook les is gaan geven. In 1992 won zij de Koninklijke Prijs voor Vrije Schilderkunst. Haar werk is in diverse gemeentes opgenomen, waaronder in Den Haag, Groningen, Rotterdam, Assen en Arnhem.

lees meer
Over Anuli Croon

Anuli Croon (Leeuwarden, 1964) woont en werkt in Rotterdam. In 1989 studeerde zij af aan de Academie voor Kunst en Vormgeving in ‘s-Hertogenbosch. In januari 1990 verhuisde zij naar Rotterdam. Croon schildert in de trant van het beeldverhaal. Haar werk is kleurrijk en oogt simpel zonder simplistisch te zijn. De tweedimensionale voorstelling conformeert zich geheel en al aan het platte vlak van doek, wand of muur. Croon heeft verschillende opdrachten in de (semi-) publieke ruimte van Nederland gerealiseerd waaronder in Pendrecht en het Oude Noorden.

lees meer
Over Stang

Stang Gubbels (Weert, 1966) is grafisch ontwerper, illustrator en kunstenaar. Hij werkt en woont in Rotterdam, waar hij in 1990 afstudeerde aan de Willem de Kooning Academie en later ook les heeft gegeven. Een paar jaar na zijn afstuderen vestigt hij zich als illustrator en wordt hij de vaste vormgever van de Kunsthal, waar hij in 1999 een solo-tentoonstelling heeft. Stang werkt voor vele opdrachtgevers, zoals de Nationale Spoorwegen, KLM, Heineken, politie Rijnmond en diverse ministeries en overheidsinstanties.

lees meer
Over Milou van Ham

Milou van Ham (Berkel-Enschot, 1964) studeerde onder meer aan de Universiteit van Amsterdam. Het werk van Van Ham heeft altijd met andere mensen te maken, in ieder geval met wat er tussen mensen is. Zij maakt locatiegebonden kunstwerken in de openbare ruimte. Een Van Ham is qua vorm en inhoud geïntegreerd in de context van de locatie. Taal en beeld, communicatie en interactie vormen de basis van elk eindproduct. Elk kunstwerk komt tot stand door nauwe samenwerking met gebruikers, opdrachtgever en/of architect, andere creatieven en producenten.

lees meer
Over Ben Zegers

Ben Zegers (Utrecht, 1962) volgde zijn opleiding aan de Academie voor Kunst en Vormgeving St. Joost, waarna hij een werkperiode bij de Ateliers ’63 doorbracht. In 1988 vestigde hij zich in Rotterdam en in 1993 kreeg hij een solotentoonstelling in Museum Boijmans Van Beuningen. In zijn werk verstoort hij de maat van de dingen, maakt alles dat maatvast is juist maatloos en alles wat diepte heeft juist plat of andersom. Zijn beelden ontstaan uit knipsels of gefotografeerde maquettes van bekende taferelen. Het zijn beelden die onderweg zijn naar hun bestemming, niet te duiden door hun onophoudelijke spel met herkenbaarheid, proportie, functie en betekenis. Zegers heeft meerdere werken voor de openbare ruimte van Rotterdam gerealiseerd. Zijn werk bevindt zich onder meer in collecties van Museum Boijmans Van Beuningen, Haags Gemeentemuseum en de Caldic Collectie. Tevens is hij lid van het College van Bestuur van de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam. Zegers woont en werkt in Rotterdam.

lees meer