Te midden van de strakke lijnen van de gotische architectuur plaatste kunstenaar Florentijn Hofman een cocon: als die van een rups. Die vorm is goed te zien wanneer je de Stadscocon van buitenaf bekijkt: een vreemde en contrasterende groene vorm die precies past in het middenschip van de gigantische kerk. Wie is kunstenaar Florentijn Hofman en wat voor kunst maakt hij? Hoe staat hij in het leven? En waarom maakte hij een groene Stadscocon?
Florentijn Hofman (Delfzijl, 1977) woont en werkt in Arnhem en het was in Schiedam waar hij na zijn opleiding aan de kunstacademie in Kampen en aan de Kunsthochschule van Berlijn zijn eerste stappen in de kunstwereld zette. Dat ging niet onopgemerkt. In 2003 schilderde hij de Overschieseweg, vanaf het station naar de binnenstad, in een goudgele kleur. Hij noemde het Yellow Brick Road, een verwijzing naar de Wizard of Oz. Hij zei er destijds over:‘ […] Schiedam heeft nu zijn Yellow Brick Road, die – zoals de legende gaat – leidt naar roem en rijkdom. […] De Overschiesestraat glanst nu alsof hij van goud is.’ Korte tijd later kwam hij in de Rotterdamse binnenstad met het kunstwerk Beukelsblauw. Hij schilderde de gevels van een rij afbraakpanden in een helderblauwe kleur: een eenvoudige ingreep, die de plek zichtbaar maakte en daarmee een krachtig commentaar gaf op het thema stadsvernieuwing. Het werk was twee jaar te zien, tussen 2004 en 2006.
Het groot denken, werken met herkenbare beelden en soms grappige ingrepen, het zou zijn handelsmerk worden. Florentijn Hofman is vooral bekend geworden met zijn 26 meter hoge Badeend die over de wereldzeeën dobberde. Dit werk lanceerde hij in 2007 in Frankrijk, en reisde vervolgens in verschillende varianten de wereld over. Met deze Badeend en werken die er op volgden werd Hofman wereldberoemd. Hij maakte een Fat Monkey (2010) van 10.000 gekleurde slippers in Brazilië, in 2014 een meer dan 21 meter lange houten HippopoThames in de Thames in Londen en in 2021 in China nog een Selfie Panda met 3,5 miljoen haren van staaldraad. Aan de rand van Rotterdam verrees in 2020 ook de Bospoldervos, een 10 meter hoge en 16 meter lange vos die ondeugend een plastic zakje van de nabijgelegen markt in zijn bek mee rooft. De werken lijken ‘zomaar’ te verschijnen in het stadsbeeld. Toch heeft het werk juist alles te maken met de specifieke plek. Het beeld, de materialen en vaak subtiele details verwijzen naar thema’s of eigenschappen die op die plek actueel zijn.
In de Stadscocon komen verschillende dingen samen: Florentijn Hofmans gevoel voor schaal, het met nieuwe ogen naar de omgeving kijken en niet te vergeten: plezier! In Schiedam zet hij een nieuwe stap. Het is Hofmans eerste grootschalige installatie in een binnenruimte. En het eerste opblaasbare werk waar je in kunt. Bovendien voegt hij er een spirituele beleving aan toe, of tenminste, probeert de voorwaarden daarvoor te scheppen. Je gaat de Stadscocon binnen zonder dat je in de kerk komt, je kan je hier tot jezelf richten en daarmee jezelf als het ware ervaren. Hofman stelt niet de religie centraal, maar bevraagt en daagt de bezoeker uit om tot zichzelf te komen en de kracht uit je eigen bestaan te vinden en daarmee zijn eigen weg te bewandelen. Dat past in zijn persoonlijke ontwikkeling als kunstenaar en de tijd waarin we leven.
Wie de Stadscocon in stapt, gaat de kerk binnen zonder die te zien of voelen. Je verliest je oriëntatie in de ruimte en ontdekt de grootsheid. Een speciaal gecomponeerd orgel-soundscape is onderdeel van het kunstwerk en versterkt de ervaring. Het stuk is gemaakt door de kunstenaar in samenwerking met componist Jasper Le Clercq en wordt gespeeld door de Schiedamse stadsorganist Arjen Leistra. Het muziekstuk duurt de hele dag, is soms amper hoorbaar of zelfs helemaal stil, en zwelt op andere momenten aan tot overweldigende orgelklanken. Een kerk is van oudsher een plek waar mensen, vanuit het christelijke geloof, op zoek gaan naar bezinning. Florentijn Hofman ziet zijn Stadscocon als een ‘gelijkmaker’, met eenzelfde doel. In de Stadscocon ben je niet arm of rijk, jong of oud, links of rechts, christen of moslim. Je bent vooral mens.
Een cocon verwijst naar de metamorfose die in de natuur plaatsvindt: een rups die in een vlinder verandert, verblijft eerst een poos in zijn cocon. Met de Stadscocon heeft Florentijn Hofman eveneens een metamorfose voor ogen. In het klein, als je binnen bent geweest, zal je letterlijk en figuurlijk even door een groene waas naar de wereld kijken. Maar ook in het groot: we stappen heel voorzichtig uit een periode van corona. En wie weet nog groter: we zijn toe aan verandering, een andere manier van met de wereld omgaan. Daar hoef je overigens niets voor te doen, geen speciale gedachten voor te hebben, ook geen doel mee te hebben. Het enige wat nodig is, is je zintuigen de vrije loop laten en observeren en voelen. Je zal ook de ruimte van het kerkgebouw anders ervaren en je meer laten verrassen door het natuurlijk licht in de cocon. Zodat je uiteindelijk naar buiten loopt met een frisse blik en anders naar je omgeving kijkt.
Stadscocon van Florentijn Hofman is van 5 juni tot en met 12 september 2021 te bezoeken in de Sint Janskerk te Schiedam. Toegang is gratis, reserveer hier een tijdslot. Bezoek hier de interactieve Stadscocon, vergeet niet de drone aan te klikken in de kerkruimte.
